ตราสารอนุพันธ์ทางการเงิน: เรียนรู้ความหมาย หน้าที่ และความเสี่ยงของตราสารอนุพันธ์

การไม่มีความเป็นเจ้าของถือเป็นคุณลักษณะสำคัญเพิ่มเติมของตราสารอนุพันธ์ นักลงทุนสามารถขยายความเสี่ยงของพวกเขาไปยังสินทรัพย์ที่พวกเขาพบว่าน่าสนใจได้โดยไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของสินทรัพย์เหล่านั้น

เนื่องจากลักษณะที่หลากหลายของสัญญาเหล่านี้ พวกมันจึงสามารถตอบสนองวัตถุประสงค์หลายประการได้ เช่น การรักษาราคาที่ต้องการในอนาคต การเพิ่มผลกำไรสูงสุดผ่านเลเวอเรจ และการเก็งกำไรการกระจาย พอร์ตการลงทุน โดยการเข้าถึงสินทรัพย์ประเภทต่าง ๆ และอื่น ๆ อีกมากมาย

นอกจากนี้ เนื่องจากตราสารอนุพันธ์มีหลายแง่มุมและมีความเสี่ยงของตัวเอง กฎระเบียบจึงมีส่วนสำคัญในตลาดของพวกเขา สิ่งนี้ชัดเจนที่สุดเมื่อพูดถึงอนุพันธ์ที่ซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ที่มีการควบคุมอย่างเข้มงวดและสามารถซื้อขายได้ผ่านคนกลางเท่านั้น

มีตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายนอกตลาด (OTC) และยังคงเป็นส่วนสำคัญของตลาด แต่เนื่องจากกฎระเบียบใหม่ ๆ จึงทำให้ตราสารอนุพันธ์จำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ สามารถกลายมาเป็นตราสารที่ซื้อขายในตลาดแลกเปลี่ยนได้

ประเภทหลัก ๆ ของตราสารอนุพันธ์

ตราสารอนุพันธ์สองประเภทหลัก ได้แก่ over-the-counter (OTC) หรือตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายนอกตลาดหลักทรัพย์ และ exchange-traded หรือตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ การจำแนกประเภทเพิ่มเติมคือ พื้นฐาน (vanilla) เทียบกับ ซับซ้อน (exotic) ด้านล่างนี้คือคำอธิบายแบบกระชับของแต่ละประเภท:

ตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายนอกตลาดหลักทรัพย์ (OTC)

ตราสารอนุพันธ์ OTC จะมีการเจรจาต่อรองสัญญาระหว่างคู่สัญญาเอกชนสองฝ่ายโดยไม่มีตัวกลาง คู่สัญญามีอิสระที่จะตัดสินใจเงื่อนไขของตนเอง และข้อตกลงยังมีคุณสมบัติของความเป็นส่วนตัวเพิ่มเติมอีกด้วย

เนื่องจากไม่มีฝ่ายควบคุมอยู่ตรงกลาง สัญญาเหล่านี้จึงมีความเสี่ยงมากกว่าสัญญาแบบทั่วไป เนื่องจากสัญญาทั้งหมดจะขึ้นอยู่กับอีกฝ่ายหนึ่งในการปฏิบัติตามส่วนของข้อตกลง

อย่างไรก็ตามพวกมันมีข้อได้เปรียบในการให้ความยืดหยุ่นและอำนาจในการปรับตัวมากขึ้นแก่ทั้งสองฝ่าย ทำให้พวกเขามีอิสระในการตัดสินใจว่าอะไรสำคัญกว่าสำหรับแต่ละฝ่ายในข้อสัญญา

เนื่องจากตราสารอนุพันธ์ OTC มีการเจรจากันเป็นการส่วนตัว มันจึงยากมากขึ้นที่จะได้รับข้อมูลเกี่ยวกับตราสารอนุพันธ์และมีตัวเลขที่แม่นยำของตลาด

ตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายในตลาดหลักทรัะย์ (Etd)

ตราสารอนุพันธ์ ETD เป็นสัญญามาตรฐานที่เป็นไปตามชุดของกฎที่กำหนดไว้ล่วงหน้าโดยการแลกเปลี่ยนที่มีการควบคุม

การแลกเปลี่ยนอย่างเป็นทางการเหล่านี้จะทำงานในฐานะตัวกลางบุคคลที่สามซึ่งเป็นตัวกลางในการปฏิบัติตามสัญญาตามกฎและความคาดหวังเฉพาะของพวกเขา

เนื่องจากมีตัวกลางนี้อยู่ อนุพันธ์ประเภทนี้จึงมีความเสี่ยงต่ำกว่ามากเมื่อเทียบกับอนุพันธ์ที่ซื้อขายแบบ OTC นอกจากนี้ ตลาดแลกเปลี่ยนมักต้องการมาร์จิ้นเริ่มต้นจากทั้งสองฝ่ายของข้อตกลงซึ่งทำงานอย่างแข็งขันเพื่อรับประกันทั้งสองฝ่าย

เมื่อพิจารณาถึงปัจจัยดังกล่าว ตาทสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายในตลาดแลกเปลี่ยนจะมีความโปร่งใสและปลอดภัยมากขึ้น แต่มันก็มีความยืดหยุ่นน้อยลง

ตราสารอนุพันธ์แบบพื้นฐานและแบบซับซ้อน

ประเภทของตราสารอนุพันธ์ที่มีชื่อเสียงมีอยู่สองหมวดหลัก ๆ ได้แก่ พื้นฐาน (หรือ พื้นฐานทั่วไป) และซับซ้อน คำเหล่านี้เป็นคำที่นิยามได้ยาก เนื่องจากโดยปกติแล้วมันมักจะถูกใช้ในลักษณะที่ไม่เป็นทางการ แต่แก่นของคำศัพท์ก็คือ คำว่า vanilla (พื้นฐาน) หมายถึงตราสารอนุพันธ์ที่มีการซื้อขายกันทั่วไป ในขณะที่คำว่า exotic (ซับซ้อน) จะหมายถึงสิ่งที่ตรงกันข้ามกัน นั่นคือ ตราสารอนุพันธ์ที่หายากและซับซ้อนกว่า

ส่วนที่ซับซ้อนของสัญญาเหล่านี้อาจหมายถึงความผันผวนสูงของพวกมัน ซึ่งเป็นความจริงที่ว่าพวกมันมีสินทรัพย์อ้างอิงหลายรายการหรือแม้กระทั่งอุปสรรคมากมายในการเข้าซื้อ

เนื่องจากความซับซ้อนที่สูงขึ้น พวกมันมักจะถูกซื้อขายโดยนักลงทุนที่ มีประสบการณ์ ในตลาด otc

ตราสารอนุพันธ์ประเภทหลัก ๆ พร้อมตัวอย่าง

สัญญาซื้อขายล่วงหน้า (ฟิวเจอร์ส)

สัญญาซื้อขายล่วงหน้าเป็นสัญญามาตรฐานที่ผูกมัดผู้ถือกับภาระผูกพันตามกฎหมายในการขายหรือซื้อสินทรัพย์จำนวนหนึ่งตามราคาที่กำหนดไว้ล่วงหน้าในวันที่กำหนดในอนาคต พวกมันเป็นตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายในตลาดแลกเปลี่ยนที่มีชื่อเสียง ดังนั้นจึงมีความเสี่ยงน้อยกว่า

เป้าหมายปกติของสัญญาซื้อขายล่วงหน้าคือการปกป้องตัวเองจากความผันผวนของราคาที่ไม่พึงประสงค์ ดังนั้นจึงเป็นเครื่องมือป้องกันความเสี่ยงที่สามารถช่วยลดความเสี่ยงและเพิ่มการควบคุมมูลค่าของสินทรัพย์

หมายเหตุ: วิธีนี้ใช้ได้ทั้งสองทาง เพราะว่าหากราคาเพิ่มขึ้นสูงกว่าค่าที่กำหนดไว้ เกษตรกรก็จะมีรายได้จำกัด

สัญญาฟอร์เวิร์ด

สัญญาฟอร์เวิร์ดก็เหมือนกับสัญญาซื้อขายล่วงหน้า ความแตกต่างเพียงอย่างเดียวคือพวกมันมีการซื้อขายแบบ otc ดังนั้นจึงมีความเสี่ยงมากกว่า

เนื่องจากไม่มีสำนักหักบัญชีที่จะทำหน้าที่เป็นคนกลาง คู่กรณีจึงสามารถปรับเปลี่ยนสัญญาให้เหมาะกับความต้องการของตนเองได้ อย่างไรก็ตาม ความเสี่ยงของคู่สัญญาจะสูงขึ้นเนื่องจากแต่ละฝ่ายต้องเชื่อมั่นว่าอีกฝ่ายจะดำเนินการตามนั้นโดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่เกิดการสูญเสียอย่างมีนัยสำคัญกับหนึ่งในคู่สัญญา

ออปชั่น

ออปชั่นคือสัญญาอนุพันธ์ซึ่งผู้ถือมีสิทธิ์แต่ไม่มีภาระผูกพันที่จะขายหรือซื้อสินทรัพย์ในราคาที่กำหนดไว้ล่วงหน้าในวันที่กำหนดหรือก่อนวันที่กำหนด

เนื่องจากมันเป็นสัญญาออปชั่น ก็ตรงตามชื่อเลยที่ผู้ถือครองสามารถใช้สิทธิ์นี้หรือไม่ก็ได้ ขึ้นอยู่กับว่าอะไรจะเป็นประโยชน์ต่อตนเองมากกว่า เมื่อออปชั่นหมายถึงสิทธิ์ในการซื้อ มันจะถูกเรียกว่า คอลออปชั่ ในทางกลับกัน เมื่อมันหมายถึงสิทธิในการขาย มันจะถูกเรียกว่า พุทออปชั่น

ในการซื้อสิทธิ์นี้ ผู้ถือจะต้องเป็นผู้จ่ายหรือที่รู้จักกันทั่วไปว่าเป็นการจ่ายค่าพรีเมี่ยม ออปชั่นหลายรายการจะเป็นตราสารอนุพันธ์ที่มีการซื้อขายในตลาดแลกเปลี่ยน แต่ก็มีอีกหลายออปชั่นที่ซื้อขายแบบ otc เช่นกัน ตราสารอนุพันธ์ประเภทนี้ได้รับการยอมรับจากนักลงทุนเป็นอย่างดีเนื่องจากมันไม่มีความซับซ้อนในการจัดการ แถมยังสามารถนำมาใช้เพื่อป้องกันความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นได้

สวอป

สวอปเป็นตราสารอนุพันธ์ที่ทั้งสองฝ่ายตกลงที่จะแลกเปลี่ยนกระแสเงินสดหรือหนี้สิน ณ จุดใดจุดหนึ่งในอนาคตจากทั้งสองตราสารทางการเงินของพวกเขา พวกมันมักจะถูกซื้อขายแบบ otc และอาจเป็นประโยชน์ต่อการป้องกันความเสี่ยงต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่จะเกี่ยวข้องกับอัตราดอกเบี้ยหรือเครดิต

การประยุกต์ใช้ตราสารอนุพันธ์ที่พบบ่อยที่สุด

ตราสารอนุพันธ์อาจถูกนำมาใช้ในหลายวัตถุประสงค์ แต่วัตถุประสงค์หลัก ๆ จะมีดังต่อไปนี้

การป้องกันความเสี่ยง

การป้องกันความเสี่ยงเป็นกลยุทธ์ที่น่าทึ่งในการลดความเสี่ยง และชดเชยหรือลดการสูญเสียของคุณหากมีสิ่งที่ไม่พึงประสงค์เกิดขึ้น ด้วยตราสารอนุพันธ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งตราสาร เช่น สัญญาซื้อขายล่วงหน้าและออปชั่น คุณสามารถป้องกันความเสี่ยงของการลงทุนของคุณจากความเสี่ยงหลายประเภทได้ รวมถึงความผันผวนของราคา ความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน และอื่น ๆ

การเก็งกำไร

นักเก็งกำไรสามารถใช้ประโยชน์จากสภาพคล่องของตราสารอนุพันธ์และต้นทุนน้อย ๆ เพื่อรับประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงที่เอื้ออำนวยในตลาดได้โดยไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของสินทรัพย์หรือลงทุนด้วยเงินจำนวนมาก วิธีนี้จะช่วยเพิ่มอำนาจการกู้ยืมของพวกเขา แต่มันก็เป็นดาบสองคมเช่นกัน เนื่องจากนักเก็งกำไรอาจอยู่ในฝั่งที่ผิดของตลาด ซึ่งทำให้เผชิญกับความสูญเสียที่มากขึ้น

การกระจายการลงทุน

ตราสารอนุพันธ์สามารถเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ในการกระจายความเสี่ยงของคุณไปยังหลายสินทรัพย์ที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะสินทรัพย์ที่มีความซับซ้อนมากขึ้นหรือที่มีราคาแพง มันเป็นเครื่องมือสำคัญในการกระจายพอร์ตการลงทุนของคุณ และตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณไม่ได้ทำผิดพลาดโดยการใส่ไข่ทั้งหมดของคุณลงในตะกร้าที่ไม่แน่นอนและไม่เอื้ออำนวย

การทำไรโดยปราศจากความเสี่ยง (อาร์บิทราจ)

ตราสารอนุพันธ์สามารถช่วยให้ผู้ซื้อขายแบบอาร์บิทราจได้ใช้ประโยชน์จากความแตกต่างของราคาสินทรัพย์เดียวกันในตลาดที่แตกต่างกันได้อย่างยืดหยุ่นและมีประสิทธิภาพมากขึ้น ปัจจัยต่าง ๆ เช่น ส่วนต่างกำไรและต้นทุนน้อย ๆ สามารถช่วยให้พวกเขาทำกำไรได้มากขึ้นและดำเนินการได้เร็วขึ้นเมื่อโอกาสในการทำกำไรจากส่วนต่างปรากฏขึ้น

ขนาดของตลาดตราสารอนุพันธ์

เมื่อพูดถึงมูลค่าตามสัญญาตลาด ตามข้อมูลของ ISDA ตราสารอนุพันธ์ดูเหมือนจะมีมูลค่ามหาศาลประมาณ 729.8 ล้านล้านดอลลาร์ ณ กลางปี 2024 สำหรับตราสารอนุพันธ์ที่มีการซื้อขายนอกตลาดหลักทรัพย์

อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญบางคนโต้แย้งว่าตัวเลขเหล่านี้ถูกประเมินค่าสูงเกินไปมาก โดยพิจารณาว่ามูลค่าตามทฤษฎีจะพิจารณาถึงมูลค่าของสินทรัพย์อ้างอิงทั้งหมด ไม่ใช่พิจารณาเฉพาะมูลค่าของสัญญาอนุพันธ์เท่านั้น

ไม่ว่าในกรณีใด ความสำคัญของตลาดอนุพันธ์นั้นไม่อาจปฏิเสธได้ ไม่เพียงแต่เพราะขนาดของมันเท่านั้น แต่ที่สำคัญที่สุดก็คือ ความสำคัญของมันที่มีต่อระบบการเงินโดยรวม

ความเสี่ยงที่สำคัญที่ต้องพิจารณา

ลักษณะที่ซับซ้อนและเต็มไปด้วยรายละเอียดของตราสารอนุพันธ์ทำให้มันมีความเสี่ยงหลายประเภท โดยแต่ละประเภทจะมีรายละเอียดและวิธีการจัดการที่เฉพาะเจาะจง

ประการแรกคือความสัมพันธ์กับสินทรัพย์อ้างอิง ตราสารอนุพันธ์มักจะเชื่อมโยงกับการเปลี่ยนแปลงของมูลค่าสินทรัพย์ และหากการเปลี่ยนแปลงเหล่านั้นเกิดขึ้นอย่างฉับพลันหรือไม่คาดคิด มันอาจทำให้การสูญเสียที่รุนแรงขึ้นได้

เช่นเดียวกับความเสี่ยงจากเลเวอเรจ เลเวอเรจกับตราสารอนุพันธ์อาจเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการเพิ่มผลกำไรสูงสุดด้วยการลงทุนที่น้อยที่สุด แต่มันก็หมายความว่าการสูญเสียก็จะเพิ่มขึ้นเช่นกัน ซึ่งบางครั้งก็เหนือความคาดหมาย

ความเสี่ยงที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือโอกาสที่อีกฝ่ายหนึ่งของสัญญาจะไม่ปฏิบัติตามข้อตกลงของตน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับตราสารอนุพันธ์ที่ซื้อขายนอกตลาดที่ไม่ได้รับการคุ้มครองจากคนกลาง

ท้ายที่สุด การขาดการตัดสิน ความผิดพลาดในการกำหนดราคา และความยากลำบากในการปฏิบัติตามกฎระเบียบอาจกลายเป็นเรื่องที่อันตรายมากขึ้นเมื่อพูดถึงตราสารอนุพันธ์

การเพิ่มกฎระเบียบ

ลักษณะเดียวกันนี้ที่ทำให้ตราสารอนุพันธ์มีประสิทธิภาพยังหมายความว่าตราสารอนุพันธ์อาจให้ความเสี่ยงที่มากขึ้นต่อเสถียรภาพของตลาดโดยรวมได้อีกด้วย

ตราสารอนุพันธ์ เช่น ตราสารอนุพันธ์เพื่อประกันการผิดนัดชำระหนี้ และการมัดรวมหนี้ไปขาย (collateralized debt obligations) มีความเชื่อมโยงกับวิกฤตตลาดอสังหาในสหรัฐอเมริกาในช่วงปี 2007-2008 แม้จะไม่ใช่สาเหตุโดยตรง แต่หลายคนก็เห็นด้วยว่ามันทำให้ทุกอย่างแย่ลงและซับซ้อนมากขึ้นในช่วงเวลานั้น

นั่นเป็นหนึ่งในเหตุผลที่กฎเกณฑ์ควบคุมตลาดอนุพันธ์ได้ถูกเพิ่มความเข้มงวดมากขึ้นอย่างต่อเนื่องมาเป็นเวลานาน โดยมุ่งเน้นที่การเพิ่มความโปร่งใสและลดโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยงในระบบ

กรอบกฎระเบียบหลักสองประการในปัจจุบันคือพระราชบัญญัติ Dodd-Frank ในสหรัฐอเมริกาและ EMIR (European Market Infrastructure Regulation) ในยุโรป พวกมันมุ่งเน้นไปที่กฎเกณฑ์การรายงานและการเคลียร์ภาระผูกพันโดยมุ่งหวังที่จะเพิ่มการคุ้มครองเสถียรภาพของตลาด

สรุป

ตราสารอนุพันธ์เป็นเครื่องมือที่มีความสำคัญต่อนักลงทุนที่มีประสบการณ์ในการกระจายพอร์ตการลงทุนเพื่อป้องกันความเสี่ยงและเพิ่มผลกำไรที่อาจเกิดขึ้น

แม้ว่าจะเป็นเครื่องมือที่ซับซ้อนซึ่งต้องใช้ความเชี่ยวชาญด้านตลาดและการวิจัยมากขึ้น แต่มันก็สามารถสร้างความแตกต่างได้อย่างมีนัยสำคัญในหลายกลยุทธ์การลงทุนได้ แม้ว่าคุณจะคิดว่าพวกมันไม่เหมาะกับคุณ แต่การรู้พื้นฐานเรื่องนี้จะช่วยให้คุณท่องโลกการเงินได้อย่างง่ายดายและมั่นใจยิ่งขึ้น